Natuurlijk weet iedereen dat lezen belangrijk is, maar een goede leesmotivatie hebben én houden is noodzakelijk voor de leesontwikkeling. En hoe kun je de leesmotivatie van een kind verhogen?Je hebt ze misschien wel eens gezien; leesdobbelstenen! Maar wat zijn leesdobbelstenen? In dit blog kun je lezen welke leesdobbelstenen er zijn, hoe je ze in kunt zetten en wat de meerwaarde is.
Leesmotivatie
Het ontbreken van een goede leesmotivatie is niet alleen jammer, maar ook een gemiste kans in de ontwikkeling van een kind. Onderzoek wijst uit dat de leesmotivatie (en daardoor de leesontwikkeling) van een kind van invloed is op de schoolcarrière.
Meer over het belang van een goede leesmotivatie lees je in:
Stichting Lezen (2021). Leesmotivatie onder de loep.
Inzichten uit wetenschappelijk onderzoek.
Amsterdam: Stichting Lezen.
Een zeer interessant artikel dat elke leerkracht én ouder zou moeten lezen! Zo leer je begrijpen wat de rol van de leesmotivatie is, hoe je deze kunt verhogen en hoe dit van invloed is op de ontwikkeling.
De leesdobbelstenen die ontwikkeld zijn om de leesmotivatie te vergroten en te stimuleren, passen ook helemaal binnen de basisbehoefte autonomie waar Stichting Lezen naar refereert. Autonomie, competentie en verbondenheid liggen volgens wetenschappelijke studies ten grondslag aan motivatie.
Helaas ervaren veel kinderen lezen als iets saais en iets wat niet leuk is. Dat is met deze leesdobbelstenen verleden tijd.
Leesdobbelstenen set
De set leesdobbelstenen bestaat uit 6 dobbelstenen die de leesmotivatie verhogen met daarop de volgende tekst:
– Wat deel 1
– Wat deel 2
– Wat deel 3
– Hoe deel 1
– Hoe deel 2
– Duur
Wat deel 1
Deze dobbelsteen gaat om wát er gelezen kan worden en bevat de volgende teksten; informatief boek – tijdschrift – stripboek – leesboek – gedicht – krant. Voldoende uitdaging in soorten teksten is erg belangrijk, zoals te lezen is in het artikel van ‘Stichting Lezen’ evenals zorgen voor uitdagende niveaus (niet te moeilijk en niet te makkelijk, want dat belemmert het leeszelfvertrouwen) en onderwerpen die aanspreken. De verschillende soorten teksten spreken voor zich, denk ik. Toch wil ik er nog even bij vermelden dat het niet noodzakelijk is dat wanneer een kind kiest voor de krant, deze de complete krant uitleest. Misschien spreken sommige artikelen het kind niet aan of ervaart hij / zij de tekst als te moeilijk. De leesmotivatie is waar de focus nu op ligt, dan komen de meters vanzelf.
Wat deel 2
Eigenlijk is deze dobbelsteen het vervolg op deel 1 over wát er gelezen kan worden. Op de dobbelsteen Wat deel 2 staat; recept, lied, luisterboek, prentenboek, gebruiksaanwijzing, spelregels.
Ook hierbij geldt; voldoende uitdaging in soorten teksten, onderwerpen en niveaus.
Wat deel 3
Wat ga je lezen? Daar draait het bij deze dobbelsteen om. De dobbelsteen geeft keuze uit een bladzijde, een alinea of een hoofdstuk. Deze dobbelsteen maakt het lezen spannend! Het wordt extra leuk / spannend bij bijvoorbeeld duo-lezen en waarbij de kinderen om en om dobbelen wat zij moeten lezen.
Hoe deel 1
Hoe ga je lezen; in jezelf, echolezen, hardop, snel, etalagelezen of slingerlezen? In jezelf, hardop en snel zijn waarschijnlijk heel duidelijk. De andere drie misschien minder en daarom licht ik ze graag even toe. Echolezen is een werkvorm in tweetallen waarbij de eerste lezer een zin leest, die de tweede lezer na leest (en niet napraat). Als een echo hoor je de zin dus twee keer. Etalagelezen is eigenlijk net zo simpel als het klinkt. In de etalage zet je alleen je allermooiste spullen, want je hoopt dat mensen enthousiast worden en in de winkel willen komen kijken. Bij etalagelezen, lees je dus op je allerallermooist.
Slingerlezen werkt als volgt; je maakt een denkbeeldige slinger door de klas (je spreekt dus af wie start, wie daarna enz). Je kunt dan elk kind 1 zin laten lezen, maar ik gebruik de variant het liefst met 1 woord per kind.
Effect: hoge betrokkenheid (je kunt het je bijna niet permitteren om niet op te letten). Kinderen met weinig leeszelfvertrouwen vallen veel minder op, kinderen hebben het gevoel dat ze niet veel hoeven te lezen én niet te vergeten dat het super leuk is! De eerste keer kan het wat chaotisch zijn, maar wanneer de kinderen dit vaker doen, worden zij hier ook goed in.
Hoe deel 2
Hoe je iets leest kan dus gaan over de toon / het volume, maar ook over de houding waarin je leest. Deze dobbelsteen geeft keuze uit zittend, springend, liggend, hangend, lopend of staand lezen. Er is hierbij rekening gehouden met kinderen die veel beweegdrang hebben.
Duur
Met deze dobbelsteen kun je vooraf de leesduur bepalen. Er kan 5 min, 10 min, 15 min, 20 min, 25 min of 30 min gedobbeld worden.
Hoe zet je de leesdobbelstenen in?
De leesdobbelstenen zijn ingedeeld in 3 categorieën; wat / hoe / duur.
Er zijn 2 dobbelstenen ‘wat’ (deel 1 en deel 2) die gaan over de soort tekst. De andere dobbelstenen zijn allemaal samen te gebruiken omdat ze over een ander onderdeel binnen het lezen gaan.
Afhankelijk van wat het doel is, waar de interesse van de lezer ligt, enzovoort kan er gekozen worden om 1 of meer dobbelstenen in te zetten. Welke dobbelstenen dat zijn, is per keer en per lezer te wisselen. Je kunt vandaag bijvoorbeeld kiezen voor Duur (hoeveel minuten), Wat deel 1 (welke tekst) en Hoe deel 2 (in welke houding). Morgen kun je de dobbelsteen Wat deel 2 (welke tekst) en Hoe deel 1 (welke leesvorm) gebruiken en overmorgen staat duo-lezen op het programma en zet je alleen de leesdobbelsteen Wat deel 3 (alinea, bladzijde of hoofdstuk) in.
Gebruik je de leesdobbelstenen in de klas, dan kan je ook elk groepje één dobbelsteen geven. Het volgende leesmoment rouleer je de dobbelstenen. Je kunt de kinderen / een groepje ook een dobbelsteen laten kiezen.
Wil je de lezer een keuze geven (autonomie), dan kun je er voor kiezen, om alle dobbelstenen te gebruiken en de lezer 1 of meer keuzes van de geworpen dobbelstenen te laten kiezen. Door deze werkvorm in te zetten, blijft het lezen spannend en blijft de autonomie van de lezer geheel in tact.
Tip: In het kader van autonomie, verplicht kinderen nooit om een dobbelsteen te gebruiken. Wil een kind dit niet, respecteer zijn / haar keuze dan.
In de praktijk
Inmiddels zijn er meerdere bibliotheken die beschikken over de dobbelstenen set. Er zijn ook schoolbibliotheken die deze set in het assortiment hebben opgenomen.
Daarnaast zijn er veel scholen die met de leesdobbelstenen werken, maar ook rt-ers, logopedisten en andere begeleiders die werken met kinderen die lezen en zo de leesmotivatie verhogen.
