Vul de juiste maat in: de tafel is 20 …. lang.
Kies uit mm, cm, dm of m.
Veel kinderen hebben geen idee hoe ze dit soort opgave moeten aanpakken. Dat komt omdat ze het metriek stelsel niet goed begrijpen (of kennen) en het daarom ook niet goed kunnen toepassen. In dit blog lees je waarom kinderen dit soort sommen zo lastig vinden. Maar vooral ook hoe je het metriek stelsel eenvoudig kunt aanleren, waardoor kinderen het metriek stelsel snel en goed onder de knie krijgen.
Waar gaat het metriek stelsel aanleren mis?
Het metriek stelsel is nogal abstract. Een millimeter, een centimeter, een decimeter en een meter dat lukt nog wel. Die kunnen in de klas nog wel gevonden worden en daar is vaak wel aandacht voor. Maar dan! Dan komen er allemaal maten bij…. Liters, grammen, met alle mogelijke varianten als een hectogram of een kiloliter. Om nog maar te zwijgen over een decagram of een decigram! Tja, ik begrijp wel dat sommige kinderen nu geen idee meer hebben wat ze met die meter moeten, die ze wél kende.
De leerpiramide
Hoewel niet iedereen even enthousiast is over de leerpiramide (wat ik overigens begrijp), ga ik deze er toch ‘bij pakken’. Wetenschappelijk of niet, de kern blijft bestaan en het plaatje maakt het geheel nu eenmaal nét wat duidelijker. Doordat je het niet alleen leest, maar door het plaatje ook visueel ondersteund wordt, is de kern wat gemakkelijker te begrijpen. Er wordt al een beeld voor je gevormd.
De leerpiramide bestaat uit 2 delen; de bovenste vier lagen (het ‘passieve’ gedeelte) en de onderste drie lagen (het ‘actieve’ gedeelte). In het plaatje is terug te zien dat wanneer je in de bovenste helft van de piramide blijft, de kennis maar zeer beperkt blijft hangen. Of de percentages nu precies kloppen of niet, de strekking blijft gelijk.Door het zelf te doen / te ervaren, blijft de kennis een stuk beter hangen dan wanneer je het ziet en / of hoort. Wanneer kinderen daarna nog de stap kunnen maken om het aan anderen uit te leggen, zit je helemaal goed!
Volwassenbrein vs kinderbrein
Ga maar eens bij jezelf na hoe een leerproces voor jou werkt. Wanneer je iets nieuws moet leren, bijvoorbeeld een wandje stucen, dan is het héél lastig wanneer je alleen maar hóórt hoe dit moet. Natuurlijk steek je er wat van op, maar het is wel de vraag of je dit vervolgens ook beheerst wanneer je het zou moeten uitvoeren. Je zal begrijpen dat wanneer iemand dit demonstreert, je er al veel meer van op zal steken dan wanneer iemand het alleen maar vertelt.
Hoe dan ook, wanneer je het zelf doet en ervaart wat er gebeurt en je de kans krijgt om bij te stellen (eventueel voorzien van een advies) zal je daar een stuk verder mee komen, dan wanneer iemand dit alleen woordelijk aan je uitlegt. Helaas blijven we vaak in het passieve deel hangen, wanneer we een instructie geven. Vervolgens gaan kinderen de verwerking maken en komen ook dán vaak niet in de onderste lagen. Hier zit mijns inziens wel een echte kans op een verbeterslag. Er wordt nog erg veel uit boekjes geleerd, maar zou jij uit dat boekje ook leren hoe je dat wandje moet stucen of….. weet je nu eigenlijk ook wat de kinderen in jouw klas nodig hebben….
Ben je een volger of een leider?
Veel leerkrachten werken met een methode. Daar is op zich niets mis mee. Máár, weet je welke doelen kinderen moeten beheersen (zonder dit in die methode op te zoeken)? En weet je de opbouw hiervan? Als je dat niet helder hebt, word je door de methode netjes aan de hand meegenomen en kun je lekker volgen. Wanneer je alle lessen doorloopt met de kinderen, zijn in principe alle doelen behandeld. Lees: Je hebt het aangeboden, maar is het ook beheerst? Dat is lastig(er) te bepalen, want je kijkt vooral naar de korte termijn. Op de korte termijn (ik geef mijn les en de kinderen hebben de opdrachten voldoende gemaakt) lijkt de stof beheerst en op lange termijn word je ‘verrast’ door tegenvallende (Cito)resultaten. Je hebt gedaan wat je moest doen! Hoe kan dit?!
Wanneer je de doelen zelf heel helder hebt, ben je de leider! Jij bepaalt wát, hoe en in welk tempo je door de leerstof heen gaat. Is er extra herhaling nodig of heb je een groep die wat anders ‘vraagt’ dan de methode te bieden heeft, dan kun je hier heel gemakkelijk vorm aan geven. Je bent immers de leider en jij hebt het overzicht. Zowel op de lange als de korte termijn.Twijfel jij of je de doelen voor het metriek stelsel wel helemaal helder hebt, lees ze dan even na op; https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-33/.
Metriek stelsel eenvoudig aanleren door zelf te ervaren / doen
Natuurlijk kunnen kinderen pas iets uitleggen aan een ander wanneer zij het zelf goed onder de knie hebben. Daar gaan we dus maar eens mee beginnen. Hier 8 tips en ideeën om kinderen zelf te laten ervaren en te werken met het metriek stelsel. Met behulp van deze tips kun je ze het metriek stelsel eenvoudig aanleren.
Tip 1:
Gebruik de leermatten voor het metriek stelsel. Om het stelsel goed toe te kunnen passen, is het heel belangrijk dat de kinderen wéten hoe het stelsel in elkaar zit. Laat ze op de verschillende matten springen zodat ze de ‘rijtjes’ eigen maken.
Je kunt deze matten later ook inzetten om maten om te laten rekenen. Het grote voordeel van het inzetten van de mat, is dat de kinderen actief met de inhoud bezig zijn. Door actief in beweging te zijn, worden de hersenen beter doorbloedt en ontvangen daardoor meer zuurstof. Hierdoor is de informatieverwerking beter en wordt de inhoud langer onthouden. Verder verbetert het de samenwerking tussen de linker- en de rechterhersenhelft. Deze samenwerking draagt bij aan het beter verankeren van de inhoud in de hersenen. Kortom, laat kinderen in beweging komen en de rijtjes springend eigen maken!
Tip 2:
Laat de kinderen de verschillende maten ervaren. Ga naar buiten en maak 3 duidelijke hoeken; meters, liters en grammen. Zorg in elke hoek voor voldoende materialen om de maten goed te onderzoeken. Per hoek geef ik wat suggesties voor materialen:
Meterhoek: liniaal, meetlat, rolmaat, meetlint, maar zeker ook een meetwiel (oa hier te verkrijgen).
Laat de kinderen met het meetwiel vooral maten als decameter, hectometer en kilometer ervaren. Deze zijn vaak lastig om voor kinderen in te schatten.
Literhoek: medicijnendopje, maatbekers in verschillende groottes, flessen, pannen, emmers (verschillende inhoud), een kubieke dm, en een zwembad waar 1 kiloliter = 1000 liter in kan Het is wel handig om materiaal te kiezen waarop duidelijk te zien is wat de inhoud is.
Gramhoek: keukenweegschaal, personenweegschaal, bagageweegschaal, precisieweegschaal, balansweegschaal, enzovoort. Laat kinderen ontdekken welke maten zij gebruiken bij het wegen van verschillende voorwerpen en de verschillende weegschalen. De keukenweegschaal weegt bijvoorbeeld in een andere maat dan de personenweegschaal.
Tip 3:
Tip 3 ligt in het verlengde van tip 2 (en ook in die volgorde). Na het kennismaken met de verschillende maten in tip 1 en 2, gaan kinderen bij tip 3 hun eigen referentiematen maken. Bij elke maat gaan ze een voorbeeld zoeken en maken daar een lijstje van. Zo kun je kinderen helpen bij het eenvoudig aanleren van het metriek stelsel. Het maken van eigen lijstje van referentiematen maken past ook helemaal in de leerpiramide. Dit past ook binnen het ervaren (zelf doen) en levert dus 65% meer rendement op dan wanneer jij een lijstje ophangt waarop zij kunnen zien welke referentiemaat erbij past.
Tip 4:
De draaischijf metriek stelsel is een goed hulpmiddel om het omrekenen te oefenen. Leg een grote dobbelsteen (of een kleinere dobbelsteen in een doorzichtig dicht bakje), een draaischijf en de bijbehorende mat klaar. Er wordt 4 gedobbeld. Dan wordt de spinner van de draaischijf gedraaid; van dal naar ml. Het kind gaat op dal staan en springt; 4 dal / 40 l / 400 dl / 4.000 cl / 40.000 ml. De beurt wordt gewisseld.
Tip 5:
Zet de metriek stelsel dobbelstenen in. Dit is een set van 3 dobbelstenen die los of samen te gebruiken zijn.
Gebruik je 1 dobbelsteen, dan ga je meten ‘over een lijn’. Je kunt dan een soort van estafette spelen; Dobbel met één van de dobbelstenen (gebruik wel allemaal dezelfde) en meet hoever je vooruit mag. Wie is het eerst bij de afgesproken maat?
Met 2 dobbelstenen ga je de oppervlakte oefenen. Elk team neemt een ander kleurtje stoepkrijt. Dobbel met de 2 dobbelstenen en teken het vak dat je gedobbeld hebt. Teken alle vakken aan elkaar. Wie heeft aan het einde het grootste vlak op het plein gemaakt?
Met 3 dobbelstenen ga je het omrekenen van dm3 naar liters oefenen. Hiervoor hebben de kinderen dus ook maatbekers en emmers nodig en een grote (cement)kuip of mini zwembadje nodig. Wie heeft het eerst de kuip of het bad gevuld?
Tip 6:
Om het metriek stelsel goed te begrijpen en te gebruiken is het nodig dat kinderen de trappen kennen én maten om kunnen zetten naar een grotere of kleinere maat. Op internet zijn voldoende werkbladen te vinden om rijtjes om te zetten naar een andere maat. Werkboekjes zijn er ook genoeg te vinden. Maar wees eens heel eerlijk? Hoe zou jij het als kind vinden om zo’n boekje onder je neus te krijgen? Heb je dan nog zin om te gaan beginnen?
Het doel is duidelijk, maar de uitvoering kan ook anders! Download de kaartjes voor het metriek spel-sel. Hang alle kaartjes aan een waslijn, leg ze in een cirkel of ‘verstop’ ze. Verdeel de kinderen in groepjes en laat ze per groepje een opdracht uitvoeren. Bijvoorbeeld; zoek de 7 kaartjes bij elkaar die allemaal dezelfde maat hebben (bijvoorbeeld 1 kl / 10 hl / 100 dal / 1.000 l / 10.000 dl / 100.000 cl / 1.000.000 ml) of geef ze de opdracht om samen 5 liter bij elkaar te zoeken (bijvoorbeeld 4 dl / 6 dl / 1 l / 0,3 dal). Leg zeker ook de leermatten neer, zodat de kinderen springend kunnen controleren of het kaartje klopt.
Tip 7:
Denk je dat de kinderen de stof beheersen, laat ze dan eens zelf kaartjes / sommen maken (met antwoorden) om de kennis te testen. Dit kan in de vorm van een spel, maar ook op papier. Dit laatste heeft als voordeel dat je van alle kinderen kunt zien wat de individuele resultaten zijn. Als leerkracht kun je buiten niet op alle plekken tegelijk zijn en dit geeft je de kans om op elk gewenst moment de resultaten te bekijken.
Tip 8:
Wanneer de kinderen de stof op deze manier goed beheersen is het erg leuk om ze ‘verantwoordelijk’ te maken om het aan de kinderen in een groep lager ook uit te leggen. Dan maken we ook nog gebruik van de onderste laag van de piramide en weten we zeker dat het metriek stelsel eenvoudig aanleren, gelukt is. Let maar eens op wat dat doet met de kinderen en met jou (leider die je bent!).